Sunday, December 7, 2014

Why Does Any Writing Written 'Against So and So' in Antiquity Have a Title Κατὰ + Genitive Form of the Name EXCEPT 'Against Marcion'?

It is very strange.  I have gone through EVERY example in the big three compilers of information about early Christian treatises in antiquity - Eusebius of Caesarea, Epiphanius of Salamis and Photius of Constantinople and there is absolute uniformity in the way titles of 'attack books' with κατὰ in their titles look.  It is always κατὰ + genitive form of the name of the noun.  There are no exceptions save for references in Eusebius and Photius to a work called κατά Μαρκίωνος (i.e. kata + nominative form) which almost everyone in antiquity seems to have written at one time or another.

The first thing that is puzzling about this is - what is the proper nominative form of this name?  Is it Μαρκίων or Μαρκίωνος?   If it is the former I can't help but wonder whether κατά Μαρκίων was originally not about an individual but a group i.e. those of Marcus or perhaps, those of Marcius?  I wonder whether the idea of a heretic named Μαρκίων was a mistake developed from some early source which was perpetuated over and over again.

Another explanation which isn't as convincing.  If the gospel in the name of the evangelist Mark was identified as κατά Μᾶρκον was an 'attack piece' entitled Κατὰ Μᾶρκων i.e. 'against the followers of Mark' too problematic?  I still can't figure out why the gospels all have this strange formulation of κατά + ον (accusative).  This doesn't really mean 'that written by so and so' but something like 'that which came down from so and so.'  It is an unusual formulation and the factory production of 'attack pieces' directed against heretics which begin with a very similar formula (kata + nominative) is down right bizarre.  You'd think that the Church Fathers would have used Πρὸς instead in their titles.

Indeed it seems like Eusebius goes so far as do exactly this.  For him Irenaeus's 'Against Heresies' is always πρὸς τὰς αἱρέσεις.  But Photius apparently who tells his reader he just read the text quotes not only the long name of the treatise Ἐλέγχου καὶ ἀνατροπῆς τῆς ψευδωνύμου γνώσεως (Refutation of False Knowledge) but interestingly the original (κατά + genitive form) κατὰ αἱρέσεων.  Indeed when I go back to Isocrates I can't help but see Πρὸς used with individuals and Κατὰ used with groups.

Was there a systematic effort to transform an early second century treatise Κατὰ Μᾶρκων regarding a rejected group (perhaps during the persecutions of 177 CE in Gaul and Alexandria against 'those of Mark') into a marginalized - and perhaps mythical - heretical figure called Μαρκίων or Μαρκίωνος thus accounting for the dozens of κατά Μαρκίωνος texts in antiquity.  I think the title κατά Μαρκίωνος was ubiquitous in the early Church Father.  More books with this title were written by more Church Fathers than any other.

In any event, here is what my research came up with with respect to these three ancient compilers of information.  Let's begin with Eusebius.  He references works 'against Marcion' in some form (sometimes in a generic manner).  All references are to his Church History:

  • πρὸς τὰς αἱρέσεις 3.18.2 πρὸς τὰς αἱρέσεις 3.23.3
  • πρὸς τὰς αἱρέσεις 3.28.2
  • καὶ Κέρδωνα τῆς κατὰ Μαρκίωνα πλάνης ἀρχηγὸν 4.10.1
  • συγγράμματι τῶν πρὸς τὰς αἱρέσεις 4.11.2
  • πρὸς τὰς αἱρέσεις 4.11.8
  • ὃς δὴ καὶ γράψας κατὰ Μαρκίωνος σύγγραμμα 4.11.8
  • 'a work against Marcion' καὶ γράψας κατὰ Μαρκίωνος 4.11.10 
  • 'And we have also written a work against all the heresies that have existed' καὶ σύνταγμα κατὰ πασῶν τῶν γεγενημένων αἱρέσεων'4.14.4
  • μεθ' ὧν καὶ Μητρόδωρος τῆς κατὰ Μαρκίωνα πλάνης πρεσβύτερος 4.15.46
  • πρὸς τὰς αἱρέσεις 4.19.10
  • πρὸς Μαρκίωνα συντάγματί (not a title) 4.24.1 
  • Πρὸς τὴν αἵρεσιν Ἑρμογένους 4.24.3
  • καὶ αὐτὸς κατὰ Μαρκίωνος λόγον 4.25.1
  • κατὰ Μαρκίωνος (not a title) 4.27.1 
  • Πρὸς Ἕλληνας 4.30.1
  • Περὶ Ῥόδωνος καὶ ἧς ἐμνημόνευσεν κατὰ Μαρκίωνα διαφωνίας 5.pin.1 
  • πρὸς τοὺς κατὰ Μαρκίωνα (not a title) 5.13.1 
  • πρὸς τὴν Μαρκίωνος παρατέτακται αἵρεσιν (not a title) 5.17.5
  • πρὸς Ἕλληνας συνέταξε λόγοις καὶ τοῖς πρὸς Ἰουδαίους (not a title) 5.18.1 
  • Πρὸς μὲν οὖν τὴν λεγομένην κατὰ Φρύγας αἵρεσιν (not a title) 5.19.1 
  • κατὰ τῆς δηλωθείσης αἱρέσεως (not a title) 5.20.1 
  • Πρὸς Βλάστον περὶ σχίσματος 5.20.1 
  • Πρὸς Φλωρῖνον περὶ μοναρχίας 5.28.1 
  • κατὰ τῆς Ἀρτέμωνος αἱρέσεως (not a title) 5.28.4 
  • πρὸς τὰς τότε αἱρέσεις ἔγραψαν (not a title) 6.13.3 
  • πρὸς τοὺς Ἰουδαΐζοντας 6.19.9 
  • Πορφυρίῳ κατὰ τὸ τρίτον σύγγραμμα τῶν γραφέντων αὐτῷ κατὰ Χριστιανῶν 6.20.1 
  • Πρὸς Μαρκίωνα 6.20.1 
  • Πρὸς ἁπάσας τὰς αἱρέσεις 6.43.6 
  • κατὰ τοῦ Νοουάτου (not a title)
Epiphanius by contrast follows the convention of naming groups with the κατά + genitive form

  • Κατὰ Σαμαρειτῶν 
  • ἀπὸ Ἑλληνισμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Ἐσσηνῶν ἀπὸ Σαμαρειτῶν αἱρέσεως 
  • Κατὰ Γοροθηνῶν ἀπὸ Σαμαρειτῶν αἱρέσεως 
  • Κατὰ Σαδδουκαίων ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Φαρισαίων ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Ἡμεροβαπτιστῶν ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Νασαραίων, ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Ὀσσαίων, ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως
  • Κατὰ Ἡρῳδιανῶν, ἀπὸ Ἰουδαϊσμοῦ αἱρέσεως 
  • Κατὰ Σιμωνιανῶν πρώτη μετὰ τὴν εἰς Χριστὸν 
  • Κατὰ Μενάνδρου (sing)
  • Κατὰ Σατορνίλου (sing)
  • Κατὰ Βασιλείδου (sing)
  • Κατὰ Νικολαϊτῶν 
  • Κατὰ Γνωστικῶν 
  • Κατὰ Καρποκρασίων note for Epiphanius here Καρποκρᾶς = Karpocrates Panarion 27.1.1
  • Κατὰ Κηρινθιανῶν ἤτοι Μηρινθιανῶν
  • Κατὰ Ναζωραίων 
  • Κατὰ Ἐβιωναίων where Ἐβίων is taken as the nominative 
  • Κατὰ Οὐαλεντίνων τῶν καὶ Γνωστικῶν 
  • Κατὰ Σεκουνδιανῶν where Σεκοῦνδος is the nominative 
  • Κατὰ Πτολεμαϊτῶν (there is a reference later to Ptolemy as κατὰ Οὐαλεντῖνον 'comes from Valentinus' 
  • Κατὰ Μαρκωσίων from Μάρκος one expects Κατὰ Μαρκων 
  • Κατὰ Κολορβασίων from Κολόρβασος (notice the ίων genitive suffix where Κολορβασων is expected).  The reports for those of Marcus and those of Colorbasus are connected)
  • Κατὰ Ἡρακλεωνιτῶν 
  • Κατὰ Ὀφιτῶν 
  • Κατὰ Καϊανῶν 
  • Κατὰ Σηθιανῶν 
  • Κατὰ Ἀρχοντικῶν 
  • Κατὰ Κερδωνιανῶν 
  • Κατὰ Μαρκιωνιστῶν 
  • Κατὰ Λουκιανιστῶν the nominative is Λουκιανός 
  • Κατὰ Ἀπελληϊανῶν 
  • Κατὰ Σευηριανῶν the nominative is Σευῆρος 
  • Κατὰ Τατιανῶν the nominative is Τατιανός 
  • Κατὰ Ἐγκρατιτῶν 
  • Κατὰ τῶν κατὰ Φρύγας ἤτοι Μοντανιστῶν καλουμένων ἢ καὶ Τασκοδρουγιτῶν 
  • Κατὰ Κυϊντιλλιανῶν 
  • Κατὰ Τεσσαρεσκαιδεκατιτῶν 
  • Κατὰ Ἀδαμιανῶν 
  • Κατὰ Σαμψαίων 
  • Κατὰ Μελχισεδεκιανῶν the nominative is Μελχισεδέκ 
  • Κατὰ Βαρδησιανιστῶν the nominative is Βαρδησιάνης 
  • Κατὰ Νοητιανῶν the nominative is Νόητος 
  • Κατὰ Οὐαλησίων the nominative form is Οὐάλης (notice the ίων gentive suffix)
  • Κατὰ Καθαρῶν 
  • Κατὰ Ἀγγελικῶν 
  • Κατὰ Ἀποστολικῶν 
  • Κατὰ Σαβελλιανῶν the nominative is Σαβέλλιός 
  • Κατὰ Ὠριγενιανῶν notice the name + Latin ian suffix plus Greek genitive suffix
  • Κατὰ Μανιχαίων nominative form Μάνης 
  • Κατὰ Ἱερακιτῶν nominative form Ἱέρακας, John of Damascus calls him Ἱέραξ 
  • Κατὰ τοῦ Μελιτίου σχίσματος τοῦ Αἰγυπτίου 
  • Κατὰ τῶν Ἀρειομανιτῶν

With Photius we find a consistent use of κατά + genitive form

  • 4 ὑπὲρ Βασιλείου κατὰ Εὐνομίου 
  • 5 ὑπὲρ Βασιλείου κατὰ Εὐνομίου 
  • 6 ὑπὲρ Βασιλείου κατὰ Εὐνομίου 
  • δὲ καὶ Θεοδωρήτου τὰ κατὰ τοῦ Κυρίλλου γραφέντα κεφάλαια 
  • 49 Κυρίλλου τοῦ Ἀλεξανδρέως κατὰ τῶν τοῦ Νεστορίου βλασφημιῶν 
  • 50 Νικίου Μοναχοῦ κατὰ τῶν Φιλοπόνου κεφαλαίων ἑπτά 
  • 52 σύνοδος γενομένη ἐν Σίδῃ κατὰ τῆς αἱρέσεως τῶν Μεσσαλιανῶν ἤγουν Εὐχιτῶν ἤτοι Ἀδελφιανῶν ∆ιόπερ καὶ αὐτὸς συναθροίζει σύνοδον κατὰ τῶν αὐτῶν αἱρετικῶν 
  • 53 βιβλίον ἡ κατὰ Πελαγίου καὶ Κελεστίου σύνοδος ἐν Καρταγένῃ συστᾶσα Ἔγραψε δὲ καὶ Ἱερώνυμος πρεσβύτερος πρὸς Κτησιφῶντα κατὰ τῶν λεγόντων ἀπάθειαν ἤτοι κατὰ Πελαγίου κατὰ τῆς Πελαγιανῆς καὶ Κελεστιανῆς αἱρέσεως, οὗ ἡ ἐπιγραφή 
  • 54 Ἶσα πεπραγμένων ἐν τοῖς δυτικοῖς ἐπισκόποις κατὰ τῶν Νεστοριανῶν δογμάτων 
  • 55 δὲ ἐν τῷ αὐτῷ καὶ Ἰωάννου ἄλλου, τὴν θρησκείαν Νεστοριανοῦ, κατὰ τῆς αὐτῆς ἁγίας τετάρτης συνόδου 
  • 56 Θεοδωρήτου Κύρου κατὰ τῶν αἱρέσεων τῶν ἀπὸ Σίμωνος ἀρξαμένων καὶ μέχρις ὁ διάκονος Ἰωάννης ἐν ταῖς κατὰ τοῦ Χρυσοστόμου κατηγορίαις ἐμνήσθη, ἐγκαλῶν κατὰ Ἡρακλείδου ὅτι Ὠριγενειαστής ἐστι Ἐνεκάλει δὲ καὶ κατὰ τοῦ Χρυσοστόμου ὡς πολλὰ κακὰ παθὼν χάριν τῶν Ὠριγενειαστῶν διὰ Σαραπίωνος καὶ παρ' αὐτοῦ ἐκείνου Ἐπέδωκε δὲ ὁ αὐτὸς Ἰσαάκιος καὶ λίβελλον κατὰ τοῦ Χρυσοστόμου 
  • 61 Αἰσχίνου οἱ τρεῖς λόγοι, ὁ κατὰ Τιμάρχου 
  • 75 Ἰωάννου τοῦ Φιλοπόνου βιβλιδάριον κατὰ τῶν ἐνθέως δογματισθέντων περὶ τῆς ἁγίας καὶ ὁμοουσίου τριάδος ὑπὸ τοῦ ἐν ἁγίοις Ἰωάννου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως 
  • 85 Ἡρακλειανοῦ ἐπισκόπου Καλχηδόνος κατὰ Μανιχαίων 
  • 95 Ἰωάννου Σκυθοπολίτου σχολαστικοῦ κατὰ τῶν ἀποσχιστῶν τῆς ἐκκλησίας ἤτοι κατὰ Εὐτυχοῦς καὶ ∆ιοσκόρου 
  • 107 Βασιλείου πρεσβυτέρου Κίλικος κατὰ Ἰωάννου τοῦ Σκυθοπολίτου 
  • 108 Θεοδώρου μονάζοντος Ἀλεξανδρέως κατὰ Θεμιστίου 
  • 120 βιβλίον Εἰρηναίου ἐπισκόπου Λουγδούνων (ἐν Κελτοῖς δὲ τὰ Λούγδουνα), λόγοι εʹ· οὗ ἡ ἐπιγραφή Ἐλέγχου καὶ ἀνατροπῆς τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, τοῦτο δέ ἐστι κατὰ αἱρέσεων. 
  • 121 βιβλιδάριον Ἱππολύτου· μαθητὴς δὲ Εἰρηναίου ὁ Ἱππόλυτος. Ἦν δὲ τὸ σύνταγμα κατὰ αἱρέσεων λβʹ 
  • 122 Ἐπιφανίου τοῦ ἁγιωτάτου ἐπισκόπου τὰ Πανάρια. Ἐν τεύχεσι μὲν γʹ, τόμοις δὲ ζʹ, κατὰ αἱρέσεων δὲ πʹ. 
  • 125 Ἰουστίνου τοῦ μάρτυρος ἀπολογία ὑπὲρ Χριστιανῶν καὶ κατὰ Ἑλλήνων καὶ κατὰ Ἰουδαίων, καὶ ἔτι ἑτέρα αὐτοῦ πραγματεία κατὰ τοῦ πρώτου καὶ δευτέρου τῆς φυσικῆς ἀκροάσεως κατὰ Μαρκίωνος, ἀναγκαῖοι λόγοι, καὶ ἡ κατὰ πασῶν αἱρέσεων χρήσιμος πραγματεία 
  • 140 [Ἀθανασίου] τοῦ αὐτοῦ ἁγίου ἡ κατὰ Ἀρείου 
  • 159 Isocrates κατὰ τῶν σοφιστῶν πρὸς Καλλίμαχον πρὸς Εὐθύνουν πρὸς Λοχίτην 
  • 162 κατὰ Ἀνδρέου 
  • 163 Γαληνοῦ περὶ αἱρέσεων 
  • 169 τοῦ ἐν ἁγίοις Κυρίλλου κατὰ τῶν Νεστορίου δυσφημιῶν 
  • 177 Θεοδώρου Ἀντιοχέως πρὸς τοὺς λέγοντας φύσει καὶ οὐ γνώμῃ πταίειν τοὺς ἀνθρώπους. ∆ιαπεραίνεται μὲν αὐτῷ ὁ πρὸς αὐτοὺς ἀγὼν 
  • 182 Εὐλογίου τοῦ ἐν ἁγίοις ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας κατὰ Ναυάτου καὶ περὶ οἰκονο μίας 
  • 208 τοῦ ἐν ἁγίοις Εὐλογίου ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας κατὰ Ναυατιανῶν 
  • 215 Ἰωάννου τοῦ Φιλοπόνου κατὰ τῆς σπουδῆς Ἰαμβλίχου 
  • 227 η λόγος στηλιτευτικὸς τοῦ αὐτοῦ ἐν ἁγίοις ἀνδρὸς κατὰ τῆς γεγενημένης τοῖς Θεοδοσιανοῖς τε καὶ Γαϊνίταις τοῖς αὐτοῖς ἀκεφάλοις προσκαίρου ἑνώσεως


Email stephan.h.huller@gmail.com with comments or questions.


 
Stephan Huller's Observations by Stephan Huller
is licensed under a
Creative Commons Attribution 3.0 United States License.